Resultaten Achterhoeks woonwensen- en leefbaarheidsonderzoek

Het is nog steeds goed wonen in de Achterhoek. De meeste inwoners geven een rapportcijfer dat boven het landelijk gemiddelde ligt. Voor hun eigen woning geven de bewoners zelfs een volle 8. Positiever dan bij het vorige regionale onderzoek in 2012 zijn de inwoners over het aanbod, de kwaliteit en de bereikbaarheid van de voorzieningen (een 7,2 tegen 6,7 in 2012). De beoordeling van de woonomgeving (7) valt echter lager uit dan in 2012 (7,6). Deze conclusies staan in de rapportage die de bureaus Moventem en Companen hebben opgesteld over het woonwensen- en leefbaarheidsonderzoek. Medio vorig jaar ontvingen bijna 50.000 Achterhoekers een brief met het verzoek om mee te doen met dit regionale onderzoek. Meer dan 11.500 reacties geven een goed beeld van de woonwensen van de inwoners van de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk.

Moment van huishoudensdaling verschilt per gemeente en kern
Het aantal inwoners in de Achterhoek neemt nu al af, maar het moment waarop ook het aantal huishoudens gaat dalen, verschilt sterk per gemeente en zelfs per kern. Het onderzoek bevestigt verder dat het aantal jongeren afneemt en het aantal ouderen groeit. Dit heeft gevolgen voor de werkgelegenheid, de (basis)scholen en de zorg. En het betekent ook dat er nog een paar duizend extra huizen nodig zijn om de groei op te kunnen vangen. Er zijn in de komende jaren nog wat extra woningen nodig om met name jongeren en starters goed te kunnen bedienen. Na (gemiddeld) 2028 zijn er echter minder huizen nodig. Huizen, die leegkomen door overlijden, worden dan niet altijd meer bewoond. In tien jaar tijd ontstaat er zo een overschot van zo’n 2.000 huizen. De vraag naar woningen en de leegstand van woningen vindt niet overal in gelijke mate plaats. Het tempo en de plekken verschillen sterk en vragen om lokaal maatwerk.

Mismatch
De grootste opgave ligt echter niet bij de nieuwbouw, maar bij de bestaande woningen. Veel van de vrijkomende woningen (door verhuizing en overlijden) sluiten niet aan bij de wensen van de woningzoekenden. De meeste woningen die in 2050 in de Achterhoek staan, zijn er nu al. Uit het onderzoek blijkt dat niet alle inwonersgroepen in voldoende mate investeren in hun woning, terwijl de woningen wel steeds ouder worden. De onderzoekers geven aan dat het noodzakelijk is om geen achterstanden op te lopen in het onderhoud en het verbeteren van de bestaande woningen.

Onderzoeksresultaten
Hieronder leest u een aantal belangrijke resultaten. Voor meer resultaten en toelichting kunt u het eindrapport Achterhoeks Woonwensen- en Leefbaarheidsonderzoek (AWLO) 2017 raadplegen.
Alle gegevens van het onderzoek zijn te vinden in meerdere bijlagen op de website www.awlo.nl.

  • Leefbaarheid: Leefbaarheidsscores in de Achterhoek zijn gemiddeld hoog, zeker vergeleken met landelijke cijfers. Inwoners van de Achterhoek waarderen hun buurt gemiddeld met een 7,8;
  • Veranderende bevolkingssamenstelling: Het aandeel ouderen neemt toe (vergrijzing), het aandeel jongeren neemt af (ontgroening) en het totaal aantal inwoners daalt. Doordat er echter minder mensen in een huishouden wonen groeit het aantal huishoudens, en daarmee de woningbehoefte, nog wel. Binnen nu en vijftien jaar wonen er in bijna alle Achterhoekse gemeenten niet alleen minder mensen, maar daalt ook het aantal huishoudens en daarmee de woningbehoefte;
  • Woonwensen: Gebaseerd op de belangrijkste woonwensen per doelgroep wordt voor de eerste vijf jaar op de woningmarkt vooral een tekort verwacht bij de huurappartementen met lift en in de koopsector bij de rijwoningen en twee-onder-eenkappers. Er wordt een overschot verwacht van huurappartementen zonder lift en vrijstaande koopwoningen;
  • Belemmeringen op de woningmarkt: Met name drie doelgroepen ervaren belemmeringen op de woningmarkt. Dit zijn huishoudens zonder eigen vermogen (vaak starters en/of jonge huishoudens) die moeite hebben bij het verkrijgen van een hypotheek, mensen met een middeninkomen die te veel verdienen voor sociale huur maar te weinig om een woning te kopen en 65-plussers die geen noodzaak ervaren en geen fut meer hebben om te verhuizen;
  • Algehele woningbehoefte neemt uiteindelijk stapsgewijs af: Deze afname betekent echter niet dat geen nieuwbouw hoeft plaats te vinden. Een deel van de bestaande woningvoorraad speelt onvoldoende in op nieuwe vragers op de woningmarkt. Hiervoor zijn nieuwe woningen met een modern kwaliteitsniveau nodig;
  • Opgave voor verduurzamen: De meeste woningen die in 2050 in de Achterhoek beschikbaar zijn, staan er nu al. Er ligt een stevige opgave om deze bestaande woningen toekomstbestendig te houden en te verduurzamen. Vooral financiële prikkels lijken hierbij de bewoners te kunnen stimuleren en motiveren.

Vervolg
De onderzoeksresultaten staan op de agenda van de (nieuwe) gemeenteraden, die op basis daarvan besluiten zullen nemen over het wonen in de komende jaren. Duidelijk is al wel dat de woonvraagstukken een gezamenlijke aanpak behoeven van gemeenten, woningcorporaties, zorginstellingen, maar zeker ook financiers, bouwers en eigenaar-bewoners. De onderzoekers wijzen er op dat het belangrijk is om te blijven investeren in leefbaarheid en dat er lokaal maatwerk nodig is. Alleen dan kan er voldoende rekening worden gehouden met de verschillen tussen gemeenten en tussen kernen. Ook adviseren de onderzoekers om nu al te gaan sparen om tijdig te kunnen investeren in de bestaande woningen en in de sloop van niet meer gewenste woningen.